Otrzymuj aktualizacje w czasie rzeczywistym bezpośrednio na swoim urządzeniu, zasubskrybuj teraz.
Dzisiejszy wywiad jest wywiadem z Panem dr n. med. Radosławem Wieczór , diabetologiem z poradni diabetologicznej przy Onkologicznego Centrum Medycznego na ul. Chodkiewicza 51 w Bydgoszczy.
Cukrzyca. Różne oblicza cukrzycy – to nie jest jedna choroba…
Na początku naszej rozmowy może warto wyjaśnić kto to jest diabetolog, a kto to jest diabetyk?
Diabetyk to inaczej osoba chora na cukrzycę. Diabetolog to lekarz specjalista, który zajmuje się, przede wszystkim, chorymi na cukrzycę. Słowa te pochodzą od łacińskiego określenia „diabetes”, które bardzo dawno, już w starożytności obejmowało schorzenie, które dzisiaj nazywamy cukrzycą. Już wieki temu zauważono objawy choroby „diabetes mellitus”, czyli miodowe (słodkie) przeciekanie, a słowo pochodziło od greckiego określenia: syfon, płynący, które tłumaczyło ucieczkę wody z organizmu, na skutek wydalania nadmiaru cukru z moczem. To właśnie nadmierne wydalanie moczu i wzmożone pragnienie są klasycznymi objawami cukrzycy.
Czy diabetolog zajmuje się tylko chorymi na cukrzycę?
Najczęściej tak, ale to nie jest lekarz „od jednej choroby”. Należy podkreślić, że cukrzyca to grupa chorób. O typach cukrzycy i jej przyczynach porozmawiamy za chwilę. Natomiast warto wspomnieć, że znaczna część diabetologów to lekarze posiadający, uprzednio uzyskaną, specjalizację z chorób wewnętrznych, dzięki której posiadają rozległą wiedzę i jeśli wykazują chęć całościowego spojrzenia na człowieka – mówimy wtedy o holistycznym podejściu do chorego. Jest to szczególne ważne w obecnych czasach, kiedy – jak mówi powiedzenie: „chodzenie na skróty nie zawsze prowadzi do celu”. Ponadto diabetolodzy zajmują się leczeniem stanu przedcukrzycowego, nadwagi, otyłości i wielu innych problemów metabolicznych, które dotykają coraz większy odsetek populacji.
Zanim przejdziemy do epidemiologii, wyjaśnimy może jaki zbiór chorób określa słowo cukrzyca?
Od wielu lat posługujemy się definicją i podziałem cukrzycy według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO). Według definicji „cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (czyli podwyższonym stężeniem glukozy we krwi) wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny (hormonu trzustkowego obniżającego glukozę we krwi)”. W dalszej części definicji mowa jest o konsekwencjach cukrzycy: „Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych”. Zdanie to jest szczególnie ważne w kontekście powikłań cukrzycy, która na początku może być chorobą podstępną i jak mówią pacjencji „nie boli”, natomiast powikłania cukrzycy mogą być katastrofalne i śmiertelne.
Jak wielu Polaków może dotyczyć problem cukrzycy, stanu przedcukrzycowego, nadwagi lub otyłości?
Nie wiemy dokładnie ile Polek i Polaków dotyczy problem cukrzycy, gdyż uważa się, że około 1/3 chorych jest nieświadoma rozpoznania. Jeżeli założymy liczbę chorych na cukrzycę typu 2 (ten typ dominuje w populacji) na około 2-3 mln, następne 1-2 mln nieświadomych choroby, do tego przynajmniej podobną (jak nie większą) populację ze stanem przedcukrzycowym to liczba wygląda zatrważająco. Wśród chorych na typ 2 cukrzycy dominują osoby chore na otyłość lub z nadwagą, których odsetek w społeczeństwie szacuje się na 59% (odpowiednio 38% na nadwagę, a 21% otyłość – dane według badań CBOS z 2019 roku).
Jakie wyróżniamy typy cukrzycy?
Zasadniczo cukrzyca typu 1 była nazywana kiedyś „młodzieńczą” lub „insulinozależną”. Związane to było z jej pojawianiem się głównie u dzieci i młodzieży oraz koniecznością leczenia insuliną od samego początku choroby. Z czasem wytłumaczono przyczynę tej choroby, u podłoża której leży niszczenie komórek wysp trzustkowych, które produkują insulinę (jak i atakowanie samej insuliny) przez nasze, własne przeciwciała. Prowadzi to do bezwzględnego niedoboru insuliny w organizmie. Nie znamy do końca przyczyny powstawania przeciwciał przeciw własnym składnikom organizmu. Cukrzyca typu 1 nie ma związku z nadwagą lub otyłością. Pewien procent społeczeństwa ma pewne predyspozycje do tzw. chorób z autoagresji, czyli chorób autoimmunologicznych. Dzisiaj, dzięki dokładniejszym badaniom przeciwciał, możemy rozpoznawać typ 1 także u osób w średnim lub późniejszym wieku. Jest to często bardzo ważne, aby prawidłowo leczyć cukrzycę – w tym przypadku koniecznie insuliną.
W naszej populacji, podobnie jak w wielu krajach tzw. rozwiniętych, dominuje typ 2 cukrzycy – bezpośrednio związany z nadmiarem tkanki tłuszczowej, czyli nadwagą lub otyłością. Cukrzyca typu 2 stanowi około 80% ogółu chorych na cukrzycę. Kiedyś ten typ cukrzycy nazywano „insulinoniezależną”. To historyczne określenie związane było z leczeniem tego typu cukrzycy – głównie lekami doustnymi. Obecnie mamy szeroki wachlarz różnych leków, nie tylko doustnych, ale również we wstrzyknięciach, które opóźniają włączenie insuliny. Należy jednak pamiętać, że cukrzyca typu 2 ma charakter postępujący i na pewnym etapie, kiedy komórki trzustki przestaną produkować insulinę, należy podawać ją w formie leku. Wtedy typ 2 cukrzycy przypomina trochę typ 1. Natomiast w sytuacji odwrotnej, kiedy chory na cukrzycę typu 1 gromadzi nadmiar tkanki tłuszczowej, zaczyna przypominać chorego na typ 2. Te zawiłości może wyjaśnić i rozwikłać właśnie specjalista diabetolog.
Czy mamy jeszcze inne postaci, typy cukrzycy?
Jak najbardziej, bardzo dużym zbiorem cukrzycy jest tzw. cukrzyca „wtórna”, inaczej nazywana „innymi specyficznymi typami cukrzycy”. Wśród przyczyn można wymienić np. przewlekłe zapalenie trzustki wywołane np. alkoholem, niektóre choroby endokrynologiczne, choroby i defekty genetyczne, wpływ leków (np. sterydów), substancji chemicznych, przebyte infekcje i wiele czynników uszkadzających trzustkę. Osobną grupę stanowi tzw. hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w czasie ciąży. Może to być cukrzyca ciążowa związana z produkcją przez łożysko hormonów działających przeciwstawnie do insuliny, a także cukrzyca (np. typu 1 lub typu 2) rozpoznana w ciąży. Obecnie mamy coraz więcej pacjentek dotkniętych cukrzycą ciążową, które wymagają prawidłowego rozpoznania i leczenia.
Co w pracy diabetologa jest najważniejsze?
To trudne pytanie, diabetologia jest specjalizacją wymagającą szczególnej empatii i zaangażowania. Cukrzyca to choroba przewlekła, zatem konieczne jest nawiązanie współpracy z pacjentem, wyjaśnianie, niestosowanie oceniania i krytykowania, często uspokajanie, a jednocześnie uczciwe podejście do kwestii ryzyka powikłań, konieczności przestrzegania pewnych zaleceń. Często pacjent krąży po wielu diabetologach, szukając tego „swojego”, który będzie mu towarzyszył przez wiele lat, jednocześnie zapobiegając rozwojowi powikłań. Diabetologia wymaga cierpliwości, ciągłego rozwijania umiejętności i poszerzania wiedzy, gdyż jest to jedna z dziedzin medycyny o bardzo dużym postępie. Mimo rozwoju technologii pozostaje jednak dziedziną medycyny humanistycznej, gdzie „ludzkie podejście” jest najważniejsze.
Dziękuję za rozmowę.
dr Radosław Wieczór
diabetolog z wieloletnim doświadczeniem
Poradnia diabetologiczna
Onkologiczne Centrum Medyczne ul. Chodkiewicza 51 tel. 052 335 01 70
Dziękujemy za przeczytanie całego artykułu. Mamy nadzieję, że przyniósł on Państwu odpowiedzi na nasuwające się Państwu pytania. Jeżeli potrzebujecie Państwo więcej wiedzy w tym zakresie, zapraszamy do czytania pozostałych artykułów na naszym portalu.
Chcesz skonsultować swój przypadek z diabetologiem?
Zapraszamy do kontaktu telefonicznego pod numerem przychodni 500 265 605.