Otrzymuj aktualizacje w czasie rzeczywistym bezpośrednio na swoim urządzeniu, zasubskrybuj teraz.
Podstawnym założeniem leczenia nadwagi i otyłości jest podaż mniejszej ilości kilokalorii potocznie kalorii niż potrzebuje nasz organizm, czyli uzyskanie ujemnego bilansu energetycznego. Jest to możliwe do wdrożenia w codziennym życiu dzięki wprowadzeniu zaleceń dietetycznych oraz zwiększeniu aktywności fizycznej (dostosowanej indywidualnie do stanu chorego).
Czy magiczna dieta bardzo niskokaloryczna (VLCD) i niskokaloryczna (LCD) – zupa i koktajl w proszku są bezpieczne na codzień?
Założenia diety bardzo niskokalorycznej (VLCD)
| Kaloryczność | 200-800 kcal/dobę |
| Postać | Saszetki z proszkiem |
| Przeznaczenie | Pacjenci hospitalizowani |
| Założenia diety | Wysokobiałkowa, bardzo nisko węglowodanowe, wzbogacone w witaminy, mikroelementy oraz niezbędne kwasy tłuszczowe |
Pomimo tego, że dieta VLCD przeznaczona jest dla pacjentów hospitalizowanych, do stosowania pod nadzorem lekarskim wiele punktów zajmujących się odchudzaniem oferuje swoim pacjentom ww. dietę w postaci cudownych preparatów. Wyżej wymienionej diety nie powinno traktować się jako jedynego i najlepszego sposobu do uzyskania redukcji masy ciała. Tak niska kaloryczność diety nie zostaje bez wpływu na organizm oraz wykazuje szerokie działanie ogólnoustrojowe, ale również stosowana długotrwale może powodować wiele skutków niepożądanych.
| WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA DIETY BARDZO NISKOKALORYCZNEJ POD NADZOREM LEKARZA | |
| -uzasadniona klinicznie potrzeba szybkiej redukcji masy ciała (np. przed operacją, leczenie bezpłodności), | -nieuzyskiwanie przez pacjenta zadowalających efektów za pomocą diety niskoenergetycznej lub o umiarkowanym deficycie energetycznym (opcja kontroli realizacji zaleceń), |
| -początek kuracji odchudzającej, z późniejszym stosowaniem diety niskoenergetycznej i aktywności fizycznej — w celu wzmocnienia motywacji pacjenta, | – dodatek do diety niskokalorycznej — 1 lub 2 posiłki w postaci produktu VLCD (ułatwienie regularnego spożywania posiłków osobom pracującym), |
| – w trakcie kuracji odchudzającej, gdy po uzyskaniu istotnego ubytku masy ciała zmniejsza się motywacja pacjenta z powodu braku dalszych efektów, | -utrzymanie masy ciała, na przykład u osoby rzucającej palenie, |
Na podstawie: Olszanecka-Glinianowicz, M. (2012). Rola diety bardzo niskokalorycznej (VLCD) w leczeniu otyłości. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 8(4), 109-113.
Przeciwwskazań do stosowania diety bardzo niskokalorycznej jest bardzo wiele, dlatego też nie należy korzystać z niej na własną rękę. Istnieje kilka dopuszczalnych jednostek chorobowych, kiedy dieta VLCD może być stosowana wyłącznie pod ścisłym nadzorem lekarza: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, dna moczanowa, niedoczynność tarczycy, kamica pęcherzyka żółciowego. Istnieje jednak kilka przypadków i jednostek chorobowych, kiedy dieta bezwzględnie nie powinna być stosowana.
| Bezwzględne przeciwwskazania: |
| dzieci i młodzież; osoby po 65. roku życia; ciąża i karmienie piersią; cukrzyca typu 1; porfiria; ciężkie przewlekłe choroby nerek, trzustki i wątroby; choroby kardiologiczne; udar mózgu; choroby tarczycy; nieswoiste choroby zapalne jelit; celiakia; alergia na białko; choroba nowotworowa; zabieg operacyjny przeprowadzony w czasie ostatnich 3 miesięcy; ciężka depresja, schizofrenia, bulimia. |
Najlepszym modelem stosowania diety jest stopniowe ograniczanie energetyczności, z diety niskokalorycznej do bardzo niskokalorycznej. Od dwóch do trzech tygodni stosuje się ograniczenie energetyczności z diety do 1500 kcal, w kolejnym etapie trwającym tyle samo – 1000 kcal, a następnie 500 kcal – czyli docelowa dieta VLCD. Kontynuacją tej diety w czwartym i piątym tygodniu jest powolne wyprowadzanie z pokarmów za pomocą określnej porcji posiłków VLCD z uzupełnieniem wybranych produktów spożywczych do 7 tygodnia. Następne dwa tygodnie powinno stosować się dietę o energetyczności 1000 kcal, a jako podtrzymującą efekt przez dłuższy czas dietę z deficytem kalorycznym 500-1000 kcal w stosunku do zapotrzebowania. Na początku stosowania diety, po około 2 dobach można zaobserwować działania niepożądane takie jak: osłabienie, nasilające się zmęczenie, uczucie głodu, nudności zaparcia lub biegunki. Do późnych działań niepożądanych należy kamica pęcherzyka żółciowego, wzrost stężenia kwasu moczowego, znamienne obniżenie stężenia T3 po 3 tygodniach VLCD, powrót do wartości początkowych po 6 tygodniach, nasilony rozpad (katabolizm) białek, możliwe wystąpienie niedożywienia białkowo-kalorycznego.
Szansą jest redukcja masy ciała osób w różnych stanach klinicznych, natomiast jakie są zagrożenia stosowania diet bardzo niskokalorycznych na własną rękę?
W konsekwencji stosowanie ww. diety bez nadzoru lekarskiego może powodować oprócz negatywnych efektów kosmetycznych (wpadanie włosów, osłabione płytki paznokci czy problemy skórne) do wielu powikłań m.in. hipoglikemii czyli spadku stężenia glukozy we krwi powodującego ogólne złe samopoczucie m. in. silne uczucie głodu, wzmożoną potliwość, kołatanie serca, drżenie czy niepokój. Brak działań korygujących może prowadzić do zaburzeń poznawczych, utraty przytomności czy nawet kwasicy ketonowej. Kolejnym negatywnym skutkiem związanym z brakiem monitorowania czynności wątroby może być jej stłuszczenie, które jest nasilone ze względu na procesy lipolizy. Niedostateczna podaż białka może przekładać się nie tylko na utratę masy mięsniowej ale również osłabienie siły mięsni czego skutkiem będzie zmniejszenie wentylacji, zaburzenia trawienia czy wchłaniania. W skrajnych przypadkach dieta VLCD bez nadzoru lekarza może spowodować obniżenie sprawności nerek co może skutkować obrzękami. Dodatkowo może dochodzić do spadku odporności oraz zwiększonej podatności na infekcje i zakażenia. To tylko kilka powikłań, a lista jest znacznie dłuższa. Zdecyduj, czy warto ryzykować, czy może w tym momencie niezbędna jest pomoc specjalisty dietetyka. Bądź świadomy swojego zdrowia.
Bibliografia:
- Griffin, S. B., Ross, L. J., Burstow, M. J., Desbrow, B., & Palmer, M. A. (2020). Efficacy of a dietitian‐led very low calorie diet (VLCD) based model of care to facilitate weight loss for obese patients prior to elective, non‐bariatric surgery. Journal of Human Nutrition and Dietetics.
- Schwenger, K. J., Fischer, S. E., Jackson, T. D., Okrainec, A., & Allard, J. P. (2018). Non-alcoholic fatty liver disease in morbidly obese individuals undergoing bariatric surgery: prevalence and effect of the pre-bariatric very low calorie diet. Obesity surgery, 28(4), 1109-1116.
- Haywood, C. J., Prendergast, L. A., Purcell, K., Le Fevre, L., Lim, W. K., Galea, M., & Proietto, J. (2018). Very low calorie diets for weight loss in obese older adults—a randomized trial. The Journals of Gerontology: Series A, 73(1), 59-65.
- Olszanecka-Glinianowicz, M. (2012). Rola diety bardzo niskokalorycznej (VLCD) w leczeniu otyłości. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 8(4), 109-113.
- Poobalan A., Aucott L., Smith W.C. i wsp.: Effects of weight loss in overweight/obese individuals and long-term lipid outcomes — a systematic review. Obes. Rev. 2004; 5: 43–50.
- Wing R.R., Phelan S.: Long-term weight loss maintenance. Am. J. Clin. Nutr. 2005; 82 (supl. 1): 222S–225S.
- World Health Organization: Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases. World Health Organization, Geneva 2003. 6. Sacks F.M., Bray G.A., Carey V.J. i wsp.: Comparison of weight-loss diets with different compositions of fat, protein, and carbohydrates. N. Engl. J. Med. 2009; 360: 859–873.