Otrzymuj aktualizacje w czasie rzeczywistym bezpośrednio na swoim urządzeniu, zasubskrybuj teraz.
Czym są suplementy?
Żeby zacząć rozważać, czy suplementacja jest konieczna oraz bezpieczna, trzeba wyjaśnić czym są suplementy, kto je wprowadza na rynek oraz czy są badane.
Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzony do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu prawa farmaceutycznego. Ze względu na swój charakter suplementy mogą być sprzedawane w każdym sklepie i na każdej stronie internetowej.
Skład suplementów może być bardzo zróżnicowany. Chętnie wykorzystywane przed producentów witaminy czy składniki mineralne często zawierają również enzymy, probiotyki, prebiotyki czy składniki roślinne. Suplementy mają na celu uzupełnianie niedoborów w diecie. Niestety powszechną praktyką jest branie suplementów w zbyt dużych ilościach bez zaleceń lekarza czy dietetyka, na tak zwaną własną rękę. Preparaty ziołowe nie są obojętne na nasz organizm i mogą wpływać korzystnie, jednak stosowanie kilku różnych preparatów ziołowych może być obciążeniem dla wątroby w szczególności podczas leczenia onkologicznego. Dodatkowo jak pokazują niezależne badania zamieszczane na stronie badamysuplemety.pl deklarowana zawartość danego składniki na opakowaniu może być wyższa lub niższa od rzeczywistej.
Rynek suplementów w Polsce
W 2015 roku Polacy wydali na suplementy diety 3,5 mld zł, kupując około 190 mln opakowań. Według Najwyższej Izby Kontroli w Polsce nie jest zapewniony właściwy poziom bezpieczeństwa suplementów diety związanego z wprowadzeniem ich do obrotu po raz pierwszy. Uważa się, że wzrost sprzedaży suplementów diety jest związany ze wzrostem emisji reklam telewizyjnych. Reklamy są emitowane bardzo często, a edukacja społeczeństwa na temat suplementacji i informacji o tym, że suplementy mogą stanowić uzupełnienie diety jest niewystarczająca.
Badania naukowe
Warto odnieść się do badań naukowych i sprawdzić czy nierozważna suplementacja może prowadzić do zwiększonego ryzyka zachorowania na np. nowotwory. Wyżej przedstawione dane sugerują, że suplementy diety są nadużywane. Czy mogą przynieść więcej szkody niż pożytku?
· W 2019 roku przeprowadzono randomizowane badanie kontrolne badające wpływ suplementacji witaminą B12 oraz B9 a ryzykiem zachorowania na raka jelita grubego. Wykazano, że codzienna suplementacja witamina B12 i/lub B9 w dawce kolejno 500 µg oraz 400 µg zwiększyła ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego.
· Suplementacja kwasem foliowym może zwiększać ryzyko zachorowania na raka prostaty. Jednocześnie spożycie kwasu foliowego wraz z dietą a nie suplementami może wykazywać zmniejszone ryzyko zachorowania na nowotwory głowy i szyi.
· Dodatkowo suplementacja żelaza, bez odpowiedniego dostarczenia z dietą antyoksydantów wiążę się z zwiększonym ryzykiem nowotworu piersi. Ten efekt był również szczególnie obserwowany u osób z wysokim spożyciem tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.
· Suplementacja selenem zwiększyła ryzyko raka prostaty o wysokim stopniu złośliwości oraz cukrzycy typu 2.
· W 2021 roku opublikowano metaanalizę badań prospektywnych w celu zbadania związku całkowitego, suplementacji magnezu oraz spożycia tego składnika wraz z dieta z ryzykiem zgonu z jakiejkolwiek przyczyny, raka oraz chorób układu krążenia. Odpowiednie spożycie magnezu w diecie było związane ze zmniejszonym ryzykiem zgonu ze wszystkich przyczyn. Zwiększona podaż o 100 mg/d magnezu w diecie wiązała się ze zmniejszonym ryzykiem zgonu z każdej przyczyny o 5% oraz o 6% w przypadku nowotworów. Badacze podkreślają, że tylko spożycie magnezu wraz z dietą wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem zgonu, takiego efektu nie uzyskano w przypadku suplementacji. Dodatkowo zwiększone spożycie magnezu może mieć działanie ochronne w szczególności w przypadku raka jelita grubego.
· A co z witaminą D? Dostarczenie tej witaminy w wystarczających ilościach wraz z dietą jest bardzo ciężkie, dlatego w tym przypadku suplementacja jest wskazana. Badanie z 2020 roku wykazało, że suplementacja tą witaminą w dawce od 1 tys. do 4 tys. UI pozwala na zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwór piersi o 30%. Badacze wskazują, że suplementacja tą witaminą pozwala na zmniejszenie ryzyka zgonu z powodu nowotworów o 16%.
Podsumowując rynek suplementów jest bardzo szeroki, producenci mogą dodawać składniki, których nie deklarują na opakowaniu. Problemem jest również deklarowana ilość substancji, dochodzi do sytuacji, w których w suplemencie jest zwiększona zawartość np. witamin. Jednocześnie zbilansowana dieta jest w stanie dostarczać wszystkich niezbędnych składników pokarmowych z wyjątkiem witaminy D. Suplementacja tą witaminą powinna być zalecana u każdego i stosowana w bezpiecznych dawkach. Wdrożenie suplementacji innymi witaminami czy składnikami mineralnymi powinna być stosowaną po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26597445/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30099693/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32405914/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27738321/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29788239/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33684200/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31405892/
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. Dz. U. 2006 r. Nr 171, poz. 1225 z późn. Zm.
Hys, K. (2017). Wpływ przekazu handlowego na sprzedaż produktów leczniczych i suplementów diety w Polsce. Zarządzanie. Teoria i Praktyka, 22(4), 27-33